LỊCH SỬ TỤ CƯ, QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA VÀ NHỮNG ĐẶC ĐIỂM DÂN SỐ HỌC: NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP PHƯỜNG PHÚC XÁ, BA ĐÌNH, HÀNỘI

LỊCH SỬ TỤ CƯ, QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA VÀ NHỮNG ĐẶC ĐIỂM DÂN SỐ HỌC: NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP PHƯỜNG PHÚC XÁ, BA ĐÌNH, HÀNỘI

NGUYỄN THỊ THÙY DƯƠNG

Mở đầu

 Nghiên cứu lịch sử tụ cư và quá trình đô thị hóa của một điểm dân cư chuyển từ ven đô sang khu dân cư đô thị có thể cho ta thấy nhiều khía cạnh quan trọng của quá trình đô thị hóa đang diễn ra ở Việt Nam. Quá trình đô thị hóa ở Việt Nam gần đây chủ yếu do sự gia tăng nhanh chóng luồng di cư từ nông thôn ra đô thị, và do việc mở rộng địa giới hành chính vùng đô thị. Sự gia tăng dân số đô thị thông qua sinh đẻ không phải nét đặc trưng quan trọng nhất của quá trình này. Vấn đề đặt ra là liệu người dân nông thôn di cư ra đô thị có sinh sống phân tán đều ở mọi nơi của đô thị nơi họ đến, hay quá trình trở thành dân cư đô thị diễn ra dần dần thông qua việc chuyển đến các vùng đệm ven đô, hình thành nên các tụ điểm đông dân nhập cư, rồi khuếch tán dần vào các khu vực khác trong thành phố? Các yếu tố chính sách và môi trường kinh tế, xã hội cụ thể đã tác động đến quá trình này như thế nào? Thông qua nghiên cứu trường hợp phường Phúc Xá, Ba Đình, Hà Nội, ta có thể hiểu phần nào quá trình này.

Phường Phúc Xá hiện nay nằm ngoài đê sông Hồng, bao gồm các khu Nghĩa Dũng, Tân Ấp và Phúc Xá, thuộc quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Phía Bắc Phúc Xá giáp phường Yên Phụ, phía Nam giáp cầu Long Biên và phường Phúc Tân, phía Đông giáp sông Hồng, phía Tây giáp đê Yên Phụ. Phúc Xá nằm ở cửa ngõ dẫn vào chợ Đồng Xuân và khu 36 phố phường - Khu buôn bán truyền thống sầm uất nhất Hà Nội. Phúc Xá cách ga Long Biên 300m, nằm liền kề với bến xe khách Long Biên và trạm xe buýt Long Biên. Với địa thế “nhất cận thị, nhị cận giang”, từ lâu Phúc Xá là nơi thu hút nhiều người dân đổ về cư trú và kiếm sống.

1. Quá trình tụ cư của một khu dân cư nghèo: Phúc Xá thời kỳ trước năm 1954

>> Đọc tiếp bài báo khoa học nghiên cứu về lịch sử ngụ cư P.Phúc Xá