TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH BỒI DƯỠNG NGẠCH CHUYÊN VIÊN QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC

(Ban hành kèm theo Quyết định số 900/QĐ-BNV ngày 06 tháng 8 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ)

MỤC LỤC

Phần I: KIẾN THỨC CHUNG 23

Chuyên đề 1: NHÀ NƯỚC TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ 23

1. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ 23

1.1. Quyền lực và quyền lực chính trị   23
1.1.1. Khái niệm quyền lực   23
1.1.2. Khái niệm quyền lực chính trị   24
1.2. Hệ thống chính trị và các yếu tố cấu thành hệ thống chính trị   26
1.2.1. Khái niệm hệ thống chính trị   26
1.2.2. Các yếu tố cấu thành hệ thống chính trị   27
1.3. Hệ thống chính trị nước CHXHCN Việt Nam   28
1.3.1. Bản chất, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị nước CHXHCN Việt Nam   28
1.3.2. Vai trò của các tổ chức trong hệ thống chính trị nước CHXHCN Việt Nam   29

2. NHÀ NƯỚC - TRUNG TÂM HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ 36

2.1. Sự ra đời và bản chất của nhà nước   36
2.1.1. Sự ra đời của nhà nước   36
2.1.2. Bản chất của nhà nước   38
2.2. Vai trò của Nhà nước trong hệ thống chính trị   39
2.2.1. Các đảng chính trị   39
2.2.2. Nhà nước   40
2.2.3. Các tổ chức quần chúng   40

3. XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XHCN VIỆT NAM TRONG KHUÔN KHỔ ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ NƯỚC TA 42

3.1. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa   42
3.1.1 Khái niệm Nhà nước pháp quyền XHCN   42
3.1.2. Những đặc điểm cơ bản của Nhà nước pháp quyền XHCN   42
3.2. Sự cần thiết phải xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta hiện nay   44
3.3. Những định hướng cơ bản trong xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta hiện nay   46

CÂU HỎI THẢO LUẬN 49

TÀI LIỆU THAM KHẢO 49

Chuyên đề 2: TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 51

1. BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC TRONG BỘ MÁY NHÀ NƯỚC 52

1.1. Bộ máy nhà nước   52
1.1.1. Bộ máy thực thi quyền lập pháp   54
1.1.2. Bộ máy thực thi quyền tư pháp   54
1.1.3 Bộ máy thực thi quyền hành pháp   55
1.2. Các nguyên tắc chi phối mối quan hệ giữa các bộ phận cấu thành bộ máy nhà nước: Lập pháp, hành pháp và tư pháp   56
1.3. Bộ máy hành chính nhà nước và những đặc trưng cơ bản của bộ máy hành chính nhà nước   58
1.3.1. Bộ máy hành chính nhà nước   58
1.3.2. Những đặc trưng cơ bản của bộ máy hành chính nhà nước   58
1.4. Các yếu tố cấu thành tổ chức bộ máy hành chính nhà nước   62
1.4.1. Cơ cấu tổ chức theo cấp bậc hành chính - lãnh thổ   63
1.4.2. Cơ cấu tổ chức theo chức năng   63
1.4.3 Các yếu tố cấu thành bộ máy hành chính nhà nước   63

2. TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở TRUNG ƯƠNG 64

2.1. Vai trò của hành chính nhà nước ở trung ương   64
2.2. Các mô hình tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương   65
2.2.1 Mô hình “lập pháp trội”   65
2.2.2 Mô hình “hành pháp trội”   67
2.2.3 Mô hình cân bằng   67
2.2.4 Mô hình “quyền lực nhà nước thống nhất”   68
2.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương   69

3. TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở ĐỊA PHƯƠNG 73

3.1. Vai trò của hành chính nhà nước ở địa phương   73
3.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở địa phương   74
3.3. Các mô hình tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở địa phương   75

4. TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CỦA CHXHCN VIỆT NAM 78

4.1. Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương ở Việt Nam 79
4.2. Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở địa phương 88

5. CẢI CÁCH TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 91

5.1. Sự cần thiết của cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước   91
5.1.1. Về khách quan   92
5.1.2. Về chủ quan   93
5.2. Cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước trong Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước ở Việt Nam   94

CÂU HỎI THẢO LUẬN 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO 96

Chuyên đề 3: CÔNG VỤ, CÔNG CHỨC 97

1. CÔNG VỤ 97

1.1. Những vấn đề chung về công vụ   97
1.1.1. Khái niệm   97
1.1.2. Đặc trưng công vụ   101
1.1.3. Các điều kiện để đảm bảo công vụ được thực thi   105
1.2. Các nguyên tắc hoạt động công vụ   107
1.3. Các xu hướng cải cách công vụ   108

2. CÔNG CHỨC 109

2.1. Những vấn đề chung về công chức   109
2.1.1 Khái niệm công chức   109
2.1.2 Phân biệt công chức với những nhóm người khác (với cán bộ, viên chức và những người làm hợp đồng trong các tổ chức của Nhà nước)   114
2.1.3 Phân loại công chức và ý nghĩa của phân loại công chức   115
2.2.1 Nghĩa vụ của công chức   118
2.2.2 Quyền và quyền lợi của công chức   121
2. 3. Tiền lương và chế độ phúc lợi của công chức   124
2.3.1 Tiền lương của công chức   124
2.3.2. Chế độ phúc lợi của công chức   126
2.4. Khen thưởng và kỷ luật công chức   126
2.4.1. Khen thưởng công chức   127
2.4.2 Kỷ luật công chức   128

CÂU HỎI THẢO LUẬN 131

TÀI LIỆU THAM KHẢO 131

Chuyên đề 4: ĐẠO ĐỨC CÔNG VỤ 132

1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐẠO ĐỨC 132

1.1. Quan niệm chung về đạo đức   132
1.1.1. Đạo đức là gì?   132
1.1.2. Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội   133
1.1.3. Đạo đức là một phương thức điều chỉnh hành vi con người   134
1.1.4. Đạo đức là một hệ thống các giá trị   135
1.2. Tương quan giữa đạo đức và các hình thái ý thức xã hội khác   135
1.2.1. Đạo đức và chính trị   136
1.2.2. Đạo đức và pháp luật   137
1.2.3. Đạo đức và tôn giáo   138
1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cán bộ, công chức   138
1.3.1 Đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh: Cần, Kiệm, Liêm, Chính   138
1.3.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức nghề nghiệp   139
1.4. Đạo đức nghề nghiệp   143

2. CÔNG VỤ VÀ NGUYÊN TẮC CƠ BẢN THỰC THI CÔNG VỤ 145

2.2. Nhóm công vụ mà công chức đảm nhận   145
2.2.1. Theo ngành, lĩnh vực   145
2.2.2. Theo lãnh thổ   146
2.2.3. Theo thẩm quyền   147
2.2.4. Theo tính chất nghề nghiệp   147
2.3. Những nguyên tắc cơ bản thực thi công vụ   147

3. ĐẠO ĐỨC CÔNG VỤ 148

3.1. Giá trị cốt lõi của công vụ mà công chức đảm nhận   149
3.2. Quá trình hình thành đạo đức công vụ   150
3.2.1. Giai đoạn tự phát, tiền công vụ   150
3.2.2. Giai đoạn pháp luật hóa, bắt buộc tuân thủ   151
3.2.3. Giai đoạn tự giác   151
3.3. Các yếu tố liên quan đến đạo đức công vụ   152
3.4. Các yếu tố cấu thành đạo đức công vụ   152
3.5. Đạo đức công vụ gắn liền với việc xử lý “mâu thuẫn lợi ích” khi thực thi công việc được Nhà nước giao   155
3.6. Đạo đức công vụ và chống tham nhũng   157

4. PHÁP LUẬT VỀ ĐẠO ĐỨC TRONG THỰC THI CÔNG VỤ 160

4.1. Nguyên tắc chung xây dựng pháp luật về đạo đức công chức thực thi công vụ 160
4.2. Hệ thống văn bản pháp luật Việt Nam quy định đạo đức công chức khi thực thi công vụ 161

CÂU HỎI THẢO LUẬN 171

TÀI LIỆU THAM KHẢO 172

Chuyên đề 5: THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 173

1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 173

1.1.Khái niệm thủ tục hành chính nhà nước   173
1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính nhà nước   174
1.3. Ý nghĩa của thủ tục hành chính trong quản lý nhà nước   177
1.4. Thẩm quyền ban hành các thủ tục hành chính nhà nước   179

2. PHÂN LOẠI THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 180

2.1.Theo đối tượng quản lý của Nhà nước   180
2.2.Theo công việc của cơ quan Nhà nước   180
2.3.Theo chức năng chuyên môn   181
2.4.Theo quan hệ công tác   181

3. XÂY DỰNG, THỰC HIỆN VÀ KIỂM TRA THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 184

3.1. Xây dựng thủ tục hành chính nhà nước   184
3.2.Thực hiện thủ tục hành chính nhà nước   187
3.3. Kiểm tra thủ tục hành chính nhà nước   190

4. NGHĨA VỤ CỦA CƠ QUAN NHÀ NƯỚC TRONG THỰC HIỆN THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 192

4.1. Quy định rõ ràng chế độ công vụ   192
4.2. Công khai hóa các thủ tục hành chính nhà nước   192
4.3. Thường xuyên rà soát các thủ tục hành chính nhà nước   193
4.4. Thực hiện đầy đủ các giai đoạn trong giải quyết công việc cụ thể   193

5. CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 194

CÂU HỎI THẢO LUẬN 197
TÀI LIỆU THAM KHẢO 198

Chuyên đề 6: QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 201

1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 201

1.1 Khái niệm quản lý tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước   201
1.1.1 Cơ quan hành chính nhà nước   201
1.1.2 Phân loại cơ quan hành chính nhà nước   203
1.1.3 Tài chinh trong cơ quan hành chính nhà nước   204
1.1.4. Quản lý tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước   204

2. CÁC NỘI DUNG CHÍNH TRONG QUY TRÌNH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 211

2.1. Lập dự toán   211
2.2. Thực hiện dự toán   215
2.3. Quyết toán   226

3. CƠ CHẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 230

3.1. Cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan quản lý nhà nước 230
3.2. Cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. 235

CÂU HỎI THẢO LUẬN 241

TÀI LIỆU THAM KHẢO 241

Chuyên đề 7: HỆ THỐNG THÔNG TIN TRONG QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 243

1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN (HTTT) 243

1.1. Khái niệm   243
1.2. Nguyên lý hoạt động   244
1.3. HTTT với cấu trúc, hoạt động của tổ chức   245
1.3.1. Nhu cầu tổ chức   246
1.3.2. Nhu cầu của người sử dụng   246
1.3.3. Vai trò của nhà quản lý và việc đào tạo các nhà quản lý   247
1.4. Thành phần cơ bản của hệ thống thông tin   248
1.5. Hệ thống thông tin tự động hóa   249
1.5.1. Khái niệm   249
1.5.2. Các mức nhận thức của một HTTT tự động hóa   249
1.5.3. Các quy trình phát triển HTTT tự động hóa   250
1.5.4. Các bước phát triển HTTT thành HTTT tự động hóa   252
1.6. Hệ thống thông tin quản lý   256
1.6.1. Khái niệm   256
1.6.2. Các điều kiện để xây dựng và khai thác HTTT quản lý   258
1.6.3. Các nguyên tắc xây dựng và khai thác HTTT quản lý   261
1.7. Mối quan hệ giữa các hệ thống thông tin quản lý   264
1.7.1. Tổ chức các HTTT phục vụ quản lý hành chính Nhà nước   264
1.7.2. Một số HTTT phục vụ hoạt động quản lý hành chính nhà nước theo hướng tin học hóa hành chính và mối quan hệ giữa các hệ thống   267

2. CÁC MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG TIỆN DIỄN TẢ DỮ LIỆU 272

2.1. Mã hoá tên gọi 272

3. KHẢO SÁT HIỆN TRẠNG VÀ XÁC LẬP YÊU CẦU CỦA HTTT 275

3.2.1. Tìm hiểu hệ thống hiện tại   276
3.2.2. Phân loại, tập hợp thông tin   279
3.2.3. Phát hiện các yếu kém của hiện trạng và đề ra phương hướng phát triển hệ thống cho tương lai   280
3.3. Xác định phạm vi, mục tiêu ưu tiên và hạn chế   281
3.3.1.Thống nhất các mục tiêu trước mắt và lâu dài trong việc phát triển hệ thống   281
3.3.2. Xác định phạm vi khả năng mục tiêu dự án bao gồm việc   281
3. 4. Phác họa giải pháp và cân nhắc tính khả thi   281
3.4.1. Phác họa các giải pháp   281
3.4.2. Phân tích tính hiệu quả và đánh giá tính khả thi   282
3.4.3. Lựa chọn, cân nhắc tính khả thi:   282
3.5. Lập dự trù và kế hoạch triển khai dự án.   282

4. PHÂN TÍCH HỆ THỐNG 283

4.1. Đại cương về phân tích hệ thống   283
4.2. Phân tích hệ thống về chức năng   284
4.3. Phân tích hệ thống về dữ liệu.   284

CÂU HỎI THẢO LUẬN 285
TÀI LIỆU THAM KHẢO 285

Chuyên đề 8: CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 287

1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 287

1.1. Khái niệm cải cách và cải cách hành chính nhà nước 287
1.2. Vai trò và mục đích của cải cách hành chính nhà nước 288

2. XU HƯỚNG CẢI CÁCH HƯỚNG HÀNH CHÍNH HÀNH CHÍNH TRÊN THẾ GIỚI 289

2.1. Xu hướng cải cách hành chính ở các nước phát triển 289
2.2. Vận dụng các kinh nghiệm cải cách hành chính nhà nước của các nước phát triển vào cải cách hành chính ở Việt Nam 293

3. CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM 295

3.1. Sự cần thiết phải cải cách hành chính ở Việt Nam   295
3.2. Quá trình cải cách hành chính nhà nước ở Việt Nam   298
3.3. Chương trình cải cách hành chính nhà nước ở Việt Nam (2011 - 2020)   300
3.3.1. Cải cách thể chế hành chính nhà nước   301
3.3.2. Cải cách thủ tục hành chính   302
3.3.3 Cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước   303
3.3.4. Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức   305
3.3.5. Cải cách tài chính công   307
3.3.6. Hiện đại hóa hành chính   308
Kết luận   309

TÀI LIỆU THAM KHẢO 311

CÂU HỎI THẢO LUẬN 312

Chuyên đề báo cáo: THỰC TIỄN QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC TẠI BỘ, NGÀNH VÀ ĐỊA PHƯƠNG 313

I. MỤC ĐÍCH 313

II. YÊU CẦU 313

1. Đối với Ban tổ chức lớp học: 313
2. Đối với Báo cáo viên: 313

III. NỘI DUNG 313

1. Thực tiễn cải cách hành chính ở địa phương (bộ, ngành)   314
2. Chỉ số đánh giá hiệu quả cải cách hành chính (cấp ngành, địa phương) - PAR Index   314
3. Phương pháp chuyển đổi từ mô hình chức nghiệp sang mô hình vị trí việc làm   314
4. Giới thiệu về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI)   314

Phần II: KIẾN THỨC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC THEO NGÀNH VÀ LÃNH THỔ 316

Chuyên đề 9: TỔNG QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC THEO NGÀNH VÀ LÃNH THỔ 316

1. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC THEO NGÀNH 317

1.1. Phân chia hệ thống kinh tế quốc dân theo ngành   317
1.1.1. Những vấn đề chung về ngành   317
1.1.2 Phân chia hệ thống kinh tế quốc dân theo ngành   321
1.1.3. Giới thiệu hệ thống phân loại của một số nước   322
1.1.4. Giới thiệu hệ thống phân ngành theo văn bản pháp luật Việt Nam   341
1.2. Phân chia ngành để thiết lập cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính nhà nước   345
1.2.1. Phân chia hoạt động quản lý nhà nước theo ngành   345
1.2.2. Chuyên môn hóa, ngành đặc thù (bộ chuyên ngành: tài chính, ngoại giao, công an,..)   345
1.2.3. Đa ngành (bộ đa ngành: văn hóa, thể thao, du lịch,…)   345
1.2.4. Nguyên tắc phân chia ngành trong quản lý nhà nước   346
1.2.5. Lịch sử hình thành các bộ quản lý nhà nước theo ngành ở Việt Nam trong giai đoạn chuyển đổi   347
1.2.6. Một số nhận xét về phân chia ngành theo bộ   349
1.3. Quản lý nhà nước theo ngành   351
1.3.1. Tổng quan chung về quản lý nhà nước theo ngành   351
1.3.2. Pháp luật nhà nước về quản lý nhà nước theo ngành   351
1.3.3. Cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành   353
1.3.4. Những nội dung cơ bản về quản lý nhà nước theo ngành   356

2. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC THEO PHÂN CHIA LÃNH THỔ 358

2.1. Phân chia vùng kinh tế theo lãnh thổ   358
2.1.1. Tổng quan chung về phân chia vùng kinh tế theo lãnh thổ   358
2.1.2. Một số cách tiếp cận về phân chia vùng kinh tế theo lãnh thổ   359
2.1.3. Phân chia địa giới hành chính   362
2.2. Thiết lập cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính nhà nước theo lãnh thổ   369
2.2.1. Tổng quan về bộ máy hành chính nhà nước theo lãnh thổ   369
2.2.2. Chính quyền địa phương   370
2.3. Quản lý theo lãnh thổ   372
2.3.1. Phân cấp quản lý nhà nước theo lãnh thổ   372
2.3.2. Nội dung quản lý nhà nước theo lãnh thổ   372

3. MỐI QUAN HỆ GIỮA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC THEO NGÀNH VỚI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC THEO LÃNH THỔ 377

3.1. Phân biệt quản lý nhà nước theo ngành (vĩ mô, thống nhất) và quản lý nhà nước theo ngành gắn với đặc trưng lãnh thổ   377
3.2. Những nguyên tắc cơ bản về quản lý nhà nước ngành gắn liền với lãnh thổ   378
3.3. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước ngành gắn với lãnh thổ   378
3.3.1.Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước trung ương tại địa phương (tản quyền - kho bạc, ngân hàng, thuế, quân đội, cảnh sát)   378
3.3.2. Tổ chức chính quyền địa phương các cấp   378
3.4. Những nội dung cơ bản quản lý nhà nước theo lãnh thổ ở Việt Nam   379
3.4.1. Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân 1994   379
a. Hội đồng nhân dân   379
b. Uỷ ban nhân dân   381
3.4.2. Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân 2003   382
3.4.3. Nhận xét chung về tư duy quản lý nhà nước ngành theo lãnh thổ qua 2 văn bản pháp luật   383

4. MỘT SỐ MÔ HÌNH TỔ CHỨC BỘ MÁY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC THEO NGÀNH, THEO LÃNH THỔ CỦA CÁC NƯỚC TRONG KHU VỰC VÀ THẾ GIỚI 384

4.1. Một vài mô hình tổ chức bộ máy quản lý nhà nước theo ngành và lãnh thổ của các nước khu vực   384
4.1.1. Một số nước ASEAN   384
4.1.2. Mô hình các nước Đông Bắc Á (Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản)   385
4.1.3. Một vài mô hình lựa chọn châu Âu, châu Mỹ   386

CÂU HỎI THẢO LUẬN 387

TÀI LIỆU THAM KHẢO 387

Chuyên đề báo cáo: THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚCTHEO NGÀNH/LĨNH VỰC VÀ LÃNH THỔ Ở VIỆT NAM 389

I. MỤC ĐÍCH 389

II. YÊU CẦU 389

1. Đối với Ban tổ chức lớp học 389
2. Đối với Báo cáo viên 389

II. NỘI DUNG 390

1. Thực tiễn quản lý nhà nước theo lãnh thổ 390
2. Thực tiễn quản lý nhà nước theo ngành/lĩnh vực 390

Phần III: KỸ NĂNG 392

Chuyên đề 10: QUẢN LÝ THỜI GIAN 392

1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ THỜI GIAN 392

1.1. Khái niệm quản lý thời gian   392
1.1.1. Khái niệm quản lý thời gian   392
1.1.2. Phân chia thời gian hợp lý và quản lý thời gian hiệu quả   393
1.1.3. Các bước quản lý thời gian hiệu quả   393
1.1.4. Những tình huống gây lãng phí thời gian và chiến lược đối phó   397
1.2. Nguyên lý 80/20 trong quản lý thời gian (Nguyên lý Pareto)   400

2. HỌC CÁCH SỬ DỤNG THỜI GIAN HIỆU QUẢ 405

2.1. Hiểu về bản thân   405
2.2. Hiểu về công việc   411
2.3. Ngăn nắp   417
2.4. Làm việc tốt hơn   422
2.5. Làm việc nhóm   426
2.6. Giao tiếp hiệu quả hơn   431
2.7. Kiểm soát thời gian   435

CÂU HỎI THẢO LUẬN VÀ BÀI TẬP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG 437

TÀI LIỆU THAM KHẢO 438

Chuyên đề 11: KỸ NĂNG GIAO TIẾP 439

1. KHÁI NIỆM GIAO TIẾP 439

2. VAI TRÒ CỦA GIAO TIẾP HÀNH CHÍNH VÀ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG 440

2.1. Giao tiếp là cầu nối và thước đo văn hóa quản lý   440
2.1.1. Vai trò của giao tiếp trong cuộc sống nói chung   440
2.1.2. Vai trò của giao tiếp đối với công sở hành chính nhà nước   441
2.1.3. Vai trò của giao tiếp đối với các nhà quản lý công   442
2.2. Sự ảnh hưởng của các yếu tố tới hành vi giao tiếp   443
2.2.1. Các yếu tố bên trong tổ chức   443
2.2.2. Các yếu tố bên ngoài tổ chức   444
2.2.3. Các yếu tố liên quan đến các bên tham gia giao tiếp   444
2.2.4. Các vấn đề thực tế và nhu cầu nghiên cứu giao tiếp   444

3. NGUYÊN TẮC GIAO TIẾP 451

3.1. Tôn trọng lẫn nhau và hài hòa lợi ích   451
3.1.1. Tôn trọng lẫn nhau   451
3.1.2. Cộng tác - hài hoà lợi ích   452
3.2. Lựa chọn giải pháp tối ưu trong giao tiếp   453
3.2.1. Phù hợp hoàn cảnh   453
3.2.2. Tôn trọng quy luật tâm, sinh lý   453
3.2.3. Thẩm mỹ hành vi   454
3.3. Tôn trọng sự bình đẳng và các quy luật khách quan.   454
3.3.1. Bình đẳng   454
3.3.2. Công khai   455
3.3.3. Tin cậy   455

4. XÂY DỰNG UY TÍN VÀ HÌNH ẢNH TRONG GIAO TIẾP 456

4.1. Các yếu tố tạo nên uy tín và hình ảnh 456
4.2. Phương pháp thể hiện 456

5. PHÂN TÍCH ĐỐI TƯỢNG GIAO TIẾP 458

5.1. Phân tích thông tin về đối tượng giao tiếp   458
5.2. Đánh giá và lựa chọn biện pháp giao tiếp   459
5.2.1. Thưởng - phạt   459
5.2.2. Sử dụng nhu cầu thăng tiến   459
5.2.3. Sử dụng nhu cầu quân bình của con người   460
5.2.4. Thực hiện sự phân tích lợi hại   461
5.2.5. Nhạy cảm với cá tính của người khác   461

6. CÁC RÀO CẢN TRONG GIAO TIẾP HÀNH CHÍNH 462

6.1. Rào cản bên trong 462
6.2. Rào cản bên ngoài 463

7. CÁC HÌNH THỨC GIAO TIẾP CƠ BẢN TRONG HÀNH CHÍNH 463

7.1. Giao tiếp thông qua văn bản hành chính   463
7.2. Giao tiếp thông qua tiếp xúc trực tiếp   464
7.2.1. Hoạt động nghe   464
7.2.2. Hoạt động nói   467
7.2.3. Yếu tố phi ngôn từ   468

CÂU HỎI ÔN TẬP VÀ BÀI TẬP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG 470

TÀI LIỆU THAM KHẢO 470

Chuyên đề 12: QUẢN LÝ HỒ SƠ 472

1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 472

1.1. Tài liệu   472
1.2. Hồ sơ   473
1.2.1. Khái niệm   473
1.2.2. Phân loại hồ sơ   473
1.3. Lập hồ sơ   475
1.4. Hồ sơ hiện hành   475
1.5. Phông lưu trữ cơ quan, phông lưu trữ nhà nước   475
1.5.1. Phông lưu trữ cơ quan   476
1.5.2. Lưu trữ lịch sử   477

2. TẦM QUAN TRỌNG CỦA HỒ SƠ ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG XÃ HỘI VÀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 479

2.1. Trong đời sống xã hội 479
2.2. Đối với hoạt động quản lý nhà nước 479

3. YÊU CẦU ĐỐI VỚI HỒ SƠ TRONG CƠ QUAN 479

3.1. Thuận lợi trong việc tra cứu hồ sơ   479
3.2. Hồ sơ được lập ra phải phản ánh đúng chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị   479
3.3. Đảm bảo giá trị tính toàn vẹn của tài liệu   480
3.4. Phù hợp với các quy định hiện hành của pháp luật   480

4. CÔNG TÁC LẬP HỒ SƠ 481

4.1. Lập danh mục hồ sơ   481
Ghi chú   483
4.2. Quy trình lập hồ sơ   484

5. GIAO NỘP TÀI LIỆU VÀO LƯU TRỮ HIỆN HÀNH CỦA CƠ QUAN, TỔ CHỨC 485

5.1. Trách nhiệm của đơn vị và cá nhân trong công tác lập hồ sơ   485
5.1.1. Trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan   485
5.1.2. Trách nhiệm của chánh văn phòng (hoặc trưởng phòng hành chính)   486
5.1.3. Trách nhiệm của thủ trưởng các đơn vị trong cơ quan   486
5.1.4. Trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan   486
5.1.5. Trách nhiệm của cán bộ văn thư chuyên trách   486
5.2. Thời hạn giao nộp tài liệu vào lưu trữ hiện hành   487
5.3. Thủ tục giao nộp   487
5.3.1. Trách nhiệm của đơn vị, cá nhân   487
5.3.2. Trách nhiệm của lưu trữ cơ quan   487
5.3.2. Hồ sơ bàn giao   488

TÀI LIỆU THAM KHẢO 488

CÂU HỎI THẢO LUẬN 489

1. Lý thuyết 489
2. Thực hành 489

Chuyên đề 13: KỸ NĂNG LÀM VIỆC NHÓM 491

1. KHÁI NIỆM 491

1.1. Khái niệm 491
1.2. Các hình thức nhóm 491

2. Ý NGHĨA CỦA LÀM VIỆC NHÓM 492

3. CÁC GIAI ĐOẠN HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÓM LÀM VIỆC HIỆU QUẢ 495

4. CÁC YẾU TỐ TẠO NÊN HIỆU QUẢ LÀM VIỆC NHÓM 500

5. CÁC YẾU TỐ CẢN TRỞ HIỆU QUẢ QUẢ LÀM VIỆC NHÓM 501

5.1. Yếu tố tâm lý của các thành viên trong nhóm (xem mô hình)   501
5.2. Việc xác định mục tiêu nhóm thiếu rõ ràng   502
5.3. Quy chế làm việc nhóm không chặt chẽ, sự phối hợp giữa các thành viên lỏng lẻo   503

6. CÁC KỸ NĂNG CẦN CÓ ĐỂ LÀM VIỆC NHÓM HIỆU QUẢ 503

6.1. Đối với các cá nhân   503
6.2. Đối với tổ chức nhóm   505
6.2.1. Các kỹ năng chung trong tổ chức nhóm   505
6.2.2. Một số phương pháp sử dụng trong làm việc nhóm   513
6.2.3. Một số điều cần lưu ý khi làm việc nhóm   516

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG 516

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG AI ĐÚNG, AI SAI? 517

TÀI LIỆU THAM KHẢO 518

Chuyên đề 14: KỸ NĂNG SOẠN THẢO VĂN BẢN 519

1. KHÁI NIỆM VỀ VĂN BẢN VÀ VĂN BẢN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 519

1.1. Văn bản   519
1.2. Văn bản quản lý nhà nước   519
1.3. Văn bản quản lý hành chính nhà nước   520

2. PHÂN LOẠI VĂN BẢN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 520

2.1. Văn bản quy phạm pháp luật   520
2.2. Văn bản hành chính   521
2.2.1. Văn bản hành chính thông thường   521
2.2.2. Văn bản hành chính cá biệt   522
2.3. Văn bản chuyên môn - kỹ thuật   523

3. YÊU CẦU CHUNG VỀ KĨ THUẬT SOẠN THẢO VĂN BẢN 524

3.1. Yêu cầu chung về nội dung văn bản   524
3.1.1. Tính mục đích   524
3.1.2. Tính công quyền   525
3.1.3. Tính khoa học   525
3.1.4. Tính đại chúng   526
3.1.5. Tính khả thi   526
3.1.6. Tính pháp lý   526
3.2. Yêu cầu về ngôn ngữ văn bản   528
3.3. Yêu cầu về thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản   532
3.3.1. Khái niệm thể thức văn bản   533
3.3.2. Các thành phần thể thức   534
3.4. Yêu cầu về hình thức kí văn bản   546

4. QUY TRÌNH XÂY DỰNG VÀ BAN HÀNH VĂN BẢN 549

4.1. Bước 1:   549
4.2. Bước 2: Soạn thảo văn bản   549
4.3. Bước 3: Thông qua văn bản   550
4.4. Bước 4: Ban hành văn bản   550
4.5. Bước 5: Gửi và lưu trữ văn bản   550

5. SOẠN THẢO MỘT SỐ LOẠI VĂN BẢN THÔNG DỤNG 550

5.1. Thông báo   550
5.1.1. Khái niệm   550
5.1.2. Yêu cầu thông báo   550
5.1.3. Cấu trúc của thông báo   551
5.1.4. Các loại thông báo thường sử dụng   551
5.1.5. Mẫu trình bày thông báo   552
5.2. Công văn   555
5.3.1. Khái niệm   566
5.3.2. Yêu cầu của Tờ trình   566
5.3.3. Mẫu Tờ trình   567
5.4. Báo cáo   571
5.4.1. Khái niệm   571
5.4.2. Yêu cầu của báo cáo   571
5.4.3. Phân loại báo cáo   571
5.4.4. Phương pháp soạn thảo   572
5.4.5. Cấu trúc của báo cáo   573
5.5. Quyết định   576
5.5.1. Khái niệm   576
5.5.2. Thẩm quyền ban hành   576
5.5.3. Cấu trúc của quyết định   577
5.5.4. Mẫu trình bày quyết định   579
5.6. Biên bản   586
5.6.1. Khái niệm   586
5.6.2. Phân loại biên bản   586
5.6.3. Phương pháp ghi biên bản   586
5.6.4. Cấu trúc biên bản   587
5.6.5. Mẫu biên bản   589

CÂU HỎI THẢO LUẬN 595

1. Lý thuyết 595
2. Thực hành dự thảo văn bản quản lý hành chính nhà nước cụ thể 596

TÀI LIỆU THAM KHẢO 597

Chuyên đề 15: KỸ NĂNG VIẾT BÁO CÁO 599

1. Ý NGHĨA CỦA HOẠT ĐỘNG VIẾT BÁO CÁO 599

1.1. Báo cáo là phương tiện truyền dẫn thông tin, là căn cứ để cơ quan cấp trên ra quyết định quản lý 600
1.2. Báo cáo là phương tiện giải trình của cơ quan cấp dưới với cơ quan cấp trên 601

2. CÁC LOẠI BÁO CÁO VÀ YÊU CẦU CỦA BÁO CÁO 602

2.1. Các loại báo cáo   602
2.2. Yêu cầu của báo cáo   605
2.2.1. Về nội dung   605
2.2.2. Về hình thức   606
2.2.3. Về tiến độ, thời gian   607

3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG CỦA BÁO CÁO 607

3.1. Quan điểm chỉ đạo của lãnh đạo   607
3.2. Người viết báo cáo   608
3.3. Mức độ và tính chất của các sự kiện cần báo cáo   608

4. CÁC BƯỚC VIẾT BÁO CÁO 609

4.1. Các bước cơ bản để viết một bản báo cáo   609
4.2. Các bước trong viết báo cáo sơ kết, báo cáo tổng kết và báo cáo theo sự việc   610
4.2.1. Viết báo cáo sơ kết, tổng kết   610
4.2.2. Viết bản báo cáo về một sự việc   615

5. CÁC LỖI THƯỜNG GẶP TRONG VIẾT BÁO CÁO 617

5.1. Lỗi trình bày bản báo cáo   617
5.1.1. Cách đánh số   617
5.1.2. Hình ảnh, bảng biểu và công thức trong báo cáo   617
5.1.3. Lỗi sử dụng dấu câu và khoảng trắng   618
5.1.4. Lỗi định dạng   618
5.2. Lỗi ngôn ngữ, văn phong   620
5.3. Lỗi nội dung   620

6. CÁC KỸ NĂNG CẦN RÈN LUYỆN 620

7. XÂY DỰNG KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG VIẾT BÁO CÁO 621

PHẦN CÂU HỎI 622

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG 623

TÀI LIỆU THAM KHẢO 623

Chuyên đề 16 KỸ NĂNG THU THẬP VÀ XỬ LÝ THÔNG TIN 624

1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM THU THẬP VÀ XỬ LÝ THÔNG TIN 624

1.1. Khái niệm, đặc điểm thu thập thông tin   624
1.1.1. Khái niệm   624
1.1.2. Đặc điểm   624
1.2. Khái niệm và đặc điểm xử lý thông tin   625
1.2.1. Khái niệm   625
1.2.2. Đặc điểm   626

2. VAI TRÒ CỦA THU THẬP VÀ XỬ LÝ THÔNG TIN 627

2.1. Vai trò của thu thập, xử lý thông tin trong lập kế hoạch và ra quyết định   627
2.2. Vai trò của thu thập và xử lý thông tin trong công tác tổ chức   628
2.3. Vai trò của thu thập và xử lý thông tin trong công tác lãnh đạo, quản lý   628
2.4. Vai trò của thu thập và xử lý thông tin trong công tác kiểm tra, giám sát   628

3. KỸ NĂNG THU THẬP THÔNG TIN 629

3.1. Xác định nhu cầu bảo đảm thông tin   629
3.2. Xác định các kênh và nguồn thông tin   630
3.2.1. Thu thập thông tin qua nguồn thứ cấp   631
3.2.2. Thu thập qua nguồn sơ cấp   635
3.2.3. Thảo luận nhóm   645
3.2.4. Thu thập thông tin bằng bảng hỏi định lượng   646
3.2.5. Thu thập thông tin truyền miệng (qua các ý kiến đóng góp và phản ánh từ các cuộc họp, qua điện thoại và trao đổi trực tiếp)   648
3.3. Thiết lập hình thức và chế độ thu thập thông tin   648
3.3.1. Đọc và ghi chép   648
3.3.2. Sao chụp một phần hoặc toàn bộ văn bản, tài liệu   649
3.3.3. Xây dựng bảng hỏi, câu hỏi phỏng vấn, thảo luận nhóm để thu thập thông tin   649
3.3.4. Thống kê số liệu, tính tỷ lệ, tính xác suất   650
3.3.5. Quan sát, so sánh và đối chiếu thông tin   650
3.4. Yêu cầu với thông tin thu thập   651

4. KĨ NĂNG XỬ LÝ THÔNG TIN 652

4.1. Kỹ năng xử lý thông tin tức thời   652
4.2. Kỹ năng xử lý thông tin theo quy trình   653
4.2.1. Tập hợp và hệ thống hoá thông tin theo từng vấn đề, lĩnh vực   653
4.2.2. Phân tích và kiểm tra độ chính xác của các thông tin, tính hợp lý của các tài liệu, số liệu   653
4.2.3. Cung cấp, phổ biến thông tin   654
4.2.4. Bảo quản, lưu trữ thông tin   655
4.3. Các nguyên tắc xử lý thông tin   656
4.4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý thông tin   657
4.4.1. Xử lý thông tin định tính   657
4.4.2. Xử lý thông tin định lượng   660

5. NHỮNG TRỞ NGẠI TRONG QUÁ TRÌNH THU THẬP VÀ XỬ LÝ THÔNG TIN 662

5.1. Tình trạng quá tải hoặc thiếu thông tin hữu ích   662
5.2. Hạn chế về năng lực và kỹ năng xử lý thông tin   663
5.3. Những trở ngại trong cơ cấu tổ chức, phong cách quản lý, văn hoá tổ chức   663

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG 663

1. Mô tả tình huống 663
2. Câu hỏi đặt ra cần xử lý 665

TÀI LIỆU THAM KHẢO 665

Phần IV: YÊU CẦU, HƯỚNG DẪN VIẾT TIỂU LUẬN TÌNH HUỐNG VÀ ĐI THỰC TẾ 667

Mục 1: YÊU CẦU, HƯỚNG DẪN VIẾT TIỂU LUẬN 667
Mục 2: YÊU CẦU, HƯỚNG DẪN ĐI THỰC TẾ 668

Phần I: KIẾN THỨC CHUNG

Chuyên đề 1: NHÀ NƯỚC TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ

1. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ

1.1. Quyền lực và quyền lực chính trị

1.1.1. Khái niệm quyền lực

Quyền lực là một vấn đề được nghiên cứu từ xa xưa trong lịch sử phát triển của loài người nhưng cho tới nay vẫn còn là một vấn đề đang được tranh cãi. Có thể nhận thấy sự có mặt của quyền lực trong tất cả các mối quan hệ xã hội. Theo nghĩa chung nhất, quyền lực được hiểu là khả năng tác động, chi phối của một chủ thể đối với một đối tượng nhất định, buộc hành vi của đối tượng này tuân thủ, phụ thuộc vào ý chí của chủ thể. Như vậy, bản thân quyền lực xuất hiện trong mọi mối quan hệ giữa những cá nhân hay những nhóm người khác nhau.
Nắm được quyền lực trong xã hội là nắm được khả năng chi phối những người khác, bảo vệ và thực hiện được lợi ích của mình trong mối quan hệ với lợi ích của những người khác. Chính vì vậy, xung đột quyền lực trong xã hội là một hiện tượng khách quan và phổ biến. Không phải mọi xung đột quyền lực trong xã hội đều mang ý nghĩa tiêu cực đối với sự phát triển. Chẳng hạn, đấu tranh giai cấp là một hiện tượng xung đột quyền lực phổ biến trong xã hội có giai cấp. Sự xung đột quyền lực này lại đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của xã hội và do đó mang ý nghĩa tích cực.

1.1.2. Khái niệm quyền lực chính trị

   Quyền lực chính trị là một dạng của quyền lực trong xã hội có giai cấp. Đó là quyền lực của một giai cấp, một tập đoàn xã hội hay của nhân dân trong điều kiện của chủ nghĩa xã hội thể hiện “khả năng của một giai cấp thực hiện lợi ích khách quan của mình”. Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin quan niệm rằng, “quyền lực chính trị là bạo lực có tổ chức của giai cấp để đàn áp một giai cấp khác”.[ C.Mác, Ph.Ăngghen toàn tập, T.4, tr.447 (tiếng Nga).] Như vậy, quyền lực chính trị luôn gắn liền với quyền lực nhà nước, phản ánh mức độ giành, giữ và sử dụng quyền lực nhà nước của những tập đoàn người trong xã hội để bảo vệ lợi ích của mình, chi phối các tập đoàn khác. Nói cách khác, quyền lực chính trị phản ánh mức độ thực hiện lợi ích của một giai cấp, một nhóm người nhất định trong mối quan hệ với các giai cấp hay nhóm người khác thông qua mức độ chi phối quyền lực nhà nước.[ Xem Học viện Hành chính Quốc gia (2001): Chính trị học - Giáo trình cử nhân hành chính.NXB. Đại học Quốc gia Hà Nội.]
   Là một bộ phận của quyền lực trong xã hội có giai cấp, quyền lực chính trị có những đặc điểm chủ yếu sau:
   - Quyền lực chính trị bao giờ cũng mang tính giai cấp, phản ánh lợi ích của giai cấp thông qua tổ chức đại diện của mình là đảng chính trị của giai cấp thống trị.
   - Quyền lực chính trị tồn tại trong mối liên hệ lợi ích khi đặt nó trong quan hệ với giai cấp khác. Tuỳ thuộc vào tương quan, so sánh lực lượng mà các giai cấp ở vào vị thế khác nhau trong quan hệ với việc sử dụng quyền lực chính trị. Chẳng hạn, trong mối quan hệ với giai cấp công nhân ở các nước tư bản thì quyền lực của giai cấp tư sản là thống nhất. Nhưng trong mối quan hệ nội tại, lợi ích của các nhóm tư sản khác nhau cũng không giống nhau và do đó giữa các nhóm này không chỉ có mâu thuẫn mà đôi khi còn đấu tranh gay gắt với nhau về lợi ích, về sử dụng quyền lực chính trị của mình.
   - Quyền lực chính trị của giai cấp thống trị được thực hiện trong xã hội thông qua phương tiện chủ yếu là nhà nước. Nhà nước là bộ máy quyền lực đặc biệt nằm trong tay giai cấp thống trị để hiện thực hóa các lợi ích của giai cấp này trong xã hội trong mối tương quan với các giai cấp khác. Quyền lực nhà nước là một dạng của quyền lực chính trị mang tính cưỡng chế đơn phương đối với xã hội. Trong toàn bộ cấu trúc xã hội hiện đại, chỉ duy nhất nhà nước có khả năng hình thành và sử dụng pháp luật cùng với các công cụ cưỡng chế khác để buộc các cá nhân công dân và tổ chức phải tuân thủ các quy định mà mình đặt ra.
   - Quyền lực chính trị và quyền lực nhà nước có mối quan hệ qua lại chặt chẽ:
   - Quyền lực nhà nước là bộ phận quan trọng nhất của quyền lực chính trị. Việc chuyển quyền lực nhà nước từ tay giai cấp này sang tay giai cấp khác sẽ làm thay đổi bản chất của chế độ chính trị.
   - Mọi dạng quyền lực nhà nước đều mang tính chính trị nhưng không phải mọi quyền lực chính trị đều có tính chất của quyền lực nhà nước. So với quyền lực nhà nước, quyền lực chính trị rộng hơn, đa dạng hơn về phương pháp thực hiện cũng như hình thức biểu hiện.
   - Quyền lực nhà nước trong xã hội hiện đại bao gồm 3 nhánh chủ yếu là quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp:
   + Quyền lập pháp là quyền làm ra Hiến pháp và luật, do cơ quan lập pháp thực hiện. Cơ quan lập pháp ở các nước khác nhau có tên gọi khác nhau và cách thức tổ chức cũng khác nhau. Theo quy định của Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001), ở nước ta, Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp.
   + Quyền hành pháp là một bộ phận cấu thành của quyền lực nhà nước, có nhiệm vụ thực thi pháp luật, đưa pháp luật vào tổ chức xã hội và quản lý xã hội. Quyền hành pháp do một bộ máy hành chính nhà nước phức tạp trải rộng từ trung ương tới địa phương thực hiện.
   + Quyền tư pháp có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật do cơ quan tư pháp thực hiện. Ở Việt Nam, hệ thống cơ quan tư pháp bao gồm Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân các cấp.
   Tuy nhiên, mối quan hệ giữa ba bộ phận quyền lực này ở các nước khác nhau không giống nhau: trong khi ở các nước tư bản, quyền lực nhà nước được tổ chức theo nguyên tắc “tam quyền phân lập” với những biến thể khác nhau thì ở các nước xã hội chủ nghĩa như ở nước ta, ba nhánh quyền lực này lại không được tổ chức đối trọng với nhau mà chỉ có sự phân công, phối hợp và kiểm soát lẫn nhau. Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) cũng đã khẳng định: “Nhà nước ta là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Quyền lực nhà nước là thống nhất; có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp”.[ Đảng Cộng sản Việt Nam (2011): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. NXB. Chính trị Quốc gia, tr.85-86.]
1.2. Hệ thống chính trị và các yếu tố cấu thành hệ thống chính trị
1.2.1. Khái niệm hệ thống chính trị
   Có rất nhiều cách hiểu khác nhau về hệ thống chính trị. Theo nghĩa chung nhất, hệ thống chính trị được hiểu là hình thức tổ chức chính trị của một xã hội.[ Xem Đinh Văn Mậu và các tác giả (1997): Chính trị học đại cương. NXB. thành phố Hồ Chí Minh, tr.135.] Xét từ giác độ cấu trúc, hệ thống chính trị là hệ thống các tổ chức, các thiết chế chính trị - xã hội và các mối quan hệ qua lại giữa chúng với nhau hợp thành cơ chế chính trị của một chế độ xã hội tham gia vào thực hiện quyền lực chính trị. Tuy nhiên trong thực tế, có những yếu tố mang nội dung chính trị nhưng lại không được xếp vào hệ thống chính trị như những tổ chức, những nhóm chính trị hoạt động bất hợp pháp theo quy định của pháp luật hiện hành của một quốc gia. Chính vì vậy, hệ thống chính trị của một quốc gia về cấu trúc chỉ bao gồm những tổ chức thực hiện quyền lực chính trị được chính thức thừa nhận về mặt pháp lý.
   Hệ thống chính trị là một bộ phận cấu thành kiến trúc thượng tầng xã hội, được chế định theo tư tưởng của giai cấp cầm quyền nhằm tác động vào đời sống kinh tế - xã hội với mục đích duy trì và phát triển chế độ xã hội đó. Điều này có nghĩa là hệ thống chính trị của một xã hội luôn mang tính giai cấp, phản ánh lợi ích của giai cấp cầm quyền và được định hướng bởi lợi ích của giai cấp cầm quyền.[ Xem Đinh Văn Mậu và các tác giả (1997): Chính trị học đại cương. NXB. thành phố Hồ Chí Minh, tr.136.]
   Xét từ giác độ cơ cấu, hệ thống chính trị của một quốc gia hiện đại bao gồm: hệ thống đảng chính trị (trong đó đảng cầm quyền là trung tâm lãnh đạo chính trị của hệ thống chính trị); Nhà nước là trung tâm của quyền lực công, thực hiện quyền quản lý xã hội trước hết qua hệ thống pháp luật và các công cụ cưỡng chế; các tổ chức quần chúng phản ánh lợi ích của những nhóm xã hội nhất định.
1.2.2. Các yếu tố cấu thành hệ thống chính trị
   Hệ thống chính trị là một bộ phận cấu thành kiến trúc thượng tầng xã hội, được chế định theo tư tưởng của giai cấp cầm quyền nhằm tác động vào đời sống kinh tế - xã hội với mục đích duy trì và phát triển chế độ xã hội đó. Điều này có nghĩa là hệ thống chính trị của một xã hội luôn mang tính giai cấp, phản ánh lợi ích của giai cấp cầm quyền và được định hướng bởi lợi ích của giai cấp cầm quyền.[ Xem Đinh Văn Mậu và các tác giả (1997): Chính trị học đại cương. NXB. thành phố Hồ Chí Minh, tr.136.
]
   Từ giác độ các yếu tố cấu thành, hệ thống chính trị của một quốc gia hiện đại bao gồm: Hệ thống đảng chính trị (trong đó đảng cầm quyền là trung tâm lãnh đạo chính trị của hệ thống chính trị); Nhà nước là trung tâm của quyền lực công, thực hiện quyền quản lý xã hội trước hết qua hệ thống pháp luật và các công cụ cưỡng chế; các tổ chức quần chúng phản ánh lợi ích của những nhóm xã hội nhất định.
1.3. Hệ thống chính trị nước CHXHCN Việt Nam
1.3.1. Bản chất, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị nước CHXHCN Việt Nam
   Hệ thống chính trị ở nước ta là hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa được hình thành sau thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 cùng với sự hình thành Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Cùng với sự phát triển của xã hội mới, hệ thống chính trị của nước ta ngày càng được củng cố, phát triển và hoàn thiện.
   Hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam thể hiện bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, là cơ chế để thực thi quyền lực chính trị trong bối cảnh giai cấp công nhân trong liên minh với giai cấp công nhân và đội ngũ trí thức đã trở thành giai cấp cầm quyền. Như vậy, hệ thống chính trị trở thành công cụ để bảo vệ lợi ích của giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và toàn thể nhân dân lao động, là công cụ để xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
   Hệ thống chính trị này vận hành theo những nguyên tắc phổ biến của hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa:
   - Nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
   - Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với Nhà nước và xã hội.
   - Nguyên tắc tập trung dân chủ.
   - Nguyên tắc quyền lực nhà nước thống nhất; có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.
1.3.2. Vai trò của các tổ chức trong hệ thống chính trị nước CHXHCN Việt Nam
   Hệ thống chính trị ở nước ta bao gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước CHXHCN Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Các tổ chức trong hệ thống này vận hành theo cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”, được gắn kết với nhau theo những quan hệ, cơ chế và nguyên tắc nhất định trong một môi trường văn hóa chính trị đặc thù.
   Đảng Cộng sản Việt Nam trong hệ thống chính trị
   Hệ thống chính trị nước ta hiện nay được tổ chức và hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam - Đảng duy nhất nắm quyền lãnh đạo nhà nước và xã hội. Vai trò, vị trí và khả năng lãnh đạo của Đảng được xã hội thừa nhận thông qua sự nghiệp lãnh đạo của Đảng đối với cả dân tộc trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng CNXH.
   Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Mục đích của Đảng là xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh, không còn người bóc lột người, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản.
   Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Đảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ trương lớn; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra, giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng viên. Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu những đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh đạo của hệ thống chính trị. Đảng lãnh đạo thông qua tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ chức của hệ thống chính trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu. Đảng thường xuyên nâng cao năng lực cầm quyền và hiệu quả lãnh đạo, đồng thời phát huy mạnh mẽ vai trò, tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị.[ Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011)]
   Đảng Cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền, do đó giữ vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị và trong xã hội: đảng không chỉ là một bộ phận cấu thành của hệ thống chính trị mà còn là lực lượng lãnh đạo toàn hệ thống chính trị và lãnh đạo toàn bộ xã hội. Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, chịu sự giám sát của nhân dân, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.[ Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011)]
   Nhà nước CHXHCN Việt Nam trong hệ thống chính trị
   Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là trụ cột của hệ thống chính trị ở nước ta, là công cụ tổ chức thực hiện ý chí và quyền lực của nhân dân, thay mặt nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân để quản lý toàn bộ hoạt động của đời sống xã hội. Nhà nước là phương tiện quan trọng nhất của nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình. Nhà nước trong hệ thống chính trị có chức năng thể chế hoá đường lối, quan điểm của Đảng thành các quy định pháp luật trong Hiến pháp và các quy định pháp luật khác và thực hiện quyền quản lý đất nước. Hoạt động của nhà nước nằm dưới sự lãnh đạo của Đảng nhưng có tính độc lập tương đối, với các công cụ và phương thức quản lý riêng của mình.
   Quyền lực nhà nước ở nước ta thuộc về nhân dân, được tổ chức và thực hiện theo nguyên tắc: quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước ta thể hiện rõ ràng nguyên tắc này:
   - Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Điều 6 Hiến pháp 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001) quy định rõ: Nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua Quốc hội và Hội đồng nhân dân là những cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, do nhân dân bầu ra và chịu trách nhiệm trước nhân dân..

Download giáo trình bồi dưỡng ngạch chuyên viên quản lý hành chính ở dưới đây.

Bán linh kiện đồng hồ| Parts of watch

Tìm kiếm Blog này